GIPS – WAŻNY MINERAŁ

Ekscytująca historia i imponujące właściwości

Uniwersalne zastosowanie

Każdy słyszał o gipsie. Dla wielu pierwszym skojarzeniem z gipsem jest złamana noga lub gipsowy posąg z muzeum sztuki. Tymczasem gips, to minerał, który jest przede wszystkim szeroko wykorzystywany w przemyśle i ceniony za swoje niezwykłe właściwości – czystość chemiczną, przyjazność dla środowiska i zdrowia człowieka oraz bezpieczeństwo stosowania w wielu produktach.

Co to jest gips i jak powstaje?

Gips (wzór chemiczny: CaSO₄∙2H₂O), czyli dwuwodny siarczan wapnia, jest minerałem znanym od tysiącleci. Występuje w przyrodzie w postaci kamienia gipsowego. Jego nazwa pochodzi od greckiego słowa γύψος, czyli „gips” – wypalony tynk, kreda. Gips naturalny tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym, słupkowym, igiełkowym. W czystej postaci jest biały, ale ze względu na domieszki lub zanieczyszczenia kamień gipsowy może mieć również kolor szary, żółty, czerwonawy lub nawet brązowawy. Złoża gipsu naturalnego są cennym źródłem tego surowca dla wszystkich gałęzi przemysłu.

Gips syntetyczny

Gips jest także produktem dodatkowym, który uzyskuje się w trakcie procesów chemicznych, zachodzących podczas odsiarczania spalin w elektrowniach węglowych. Taki gips nazywany jest gipsem syntetycznym. Ma on takie same właściwości jak gips naturalny.

Coraz mniejsza podaż gipsu w Polsce

W związku z redukcją i planowanym wygaszaniem energetyki węglowej, podaż gipsu syntetycznego w Polsce
i w innych krajach UE maleje w bardzo szybkim tempie. Aby sprostać zapotrzebowaniu przemysłu na gips,
niezbędne jest zwiększenie wydobycia z zasobów naturalnych ze złóż krajowych.

Strategiczne znaczenie gipsu dla gospodarki

Dzięki surowcom gipsowym produkujemy materiały budowlane, m.in. tynki oraz płyty
gipsowo-kartonowe, które wykorzystywane są do budowy oraz wykończenia przystępnych cenowo domów i mieszkań.

Bezpieczeństwo surowcowe kraju

Produkcja materiałów budowlanych lokalnie i z krajowych źródeł gipsu jest rozwiązaniem najbardziej odpornym na zmiany cen transportu oraz sytuację geopolityczną i związaną z tym możliwości przerwania łańcucha dostaw surowców spoza naszego kraju.

Zapotrzebowanie na gips

Zapotrzebowanie na gips w Polsce wynosi około 3,5 miliona ton rocznie, a prognozy wskazują na jego wzrost w kolejnych latach. Obecnie największym producentem gipsu syntetycznego jest PGE elektrownia Bełchatów, produkująca ok. 2 miliony ton gipsu syntetycznego rocznie. W związku z planami systematycznego wyłączenia bloków węglowych produkcja gipsu syntetycznego w Bełchatowie będzie maleć, aż do 2036 roku, kiedy nastąpi jej całkowita likwidacja. Malejąca ilość gipsu syntetycznego na rynku powoduje znaczną lukę pomiędzy popytem, a podażą. Na początku w Unikowie planujemy eksploatację ok. 500.000 ton rocznie, dzięki czemu pokryjemy częściowe braki w podaży spowodowane zmniejszoną produkcją gipsu syntetycznego.

Gips jest przyjazny dla zdrowia

Popularność gipsu jako materiału budowlanego, wynika z jego właściwości zdrowotnych i tworzenia odpowiednich dla człowieka warunków higieniczno-wilgotnościowych pomieszczeń. Gips jest materiałem o porowatej strukturze i wysokim podciąganiu kapilarnym wody. Od dawna znana jest i ceniona zdolność gipsu do regulacji wilgotności powietrza w pomieszczeniach. Zdolność ta wynika z chłonności wody i z unikalnej wśród materiałów budowlanych właściwości szybkiego wysychania poprzez odparowanie. Dzięki tej właściwości gipsu, w pomieszczeniach w których go zastosowano, panuje dobry mikroklimat o ustabilizowanej wilgotności względnej powietrza. Gips jest surowcem bezzapachowym, niewydzielającym żadnych szkodliwych substancji, posiada korzystną wartość pH (ok. 7). Sucha powierzchnia tynków gipsowych uniemożliwia rozwój korozji biologicznej (pleśni), a niewielka przewodność cieplna spoiw gipsowych oraz wysoka paroprzepuszczalność powoduje, że znajduje zastosowanie w ochronie przeciwogniowej (płyty gipsowe ogniochronne). Aby ściana z płyty gipsowo-kartonowej uległa kompletnemu zniszczeniu, podczas pożaru musiałoby dojść do całkowitego odparowania wody zawartej w gipsie. Potrzeba na to dużo czasu – z tego względu, nawet płyty o grubości 12,5 mm stanowią skuteczne przeciwogniowe zabezpieczenie konstrukcji w domach jednorodzinnych.

DLACZEGO POTRZEBUJEMY GIPSU?

Gips kluczowym surowcem dla branży budowlanej

Gips wraz z wapnem i ceramiką należy do najstarszych materiałów budowlanych wykorzystywanych przez człowieka. Używany jest przede wszystkim do produkcji tynków i płyt gipsowo-kartonowych, ale również klejów, zapraw, gładzi szpachlowych, które wykańczają powierzchnię ścian oraz sufitów w naszych domach i mieszkaniach, nadając im idealną gładkość. Niezależnie od tego, czy chodzi o lokalne budownictwo mieszkaniowe, czy o najbardziej spektakularne i nagradzane na międzynarodowych konkursach obiekty, jak np. Filharmonia w Szczecinie, gips jest materiałem o szerokim spektrum zastosowania w budownictwie.

Gips w branży spożywczej

Niewiele osób wie o fakcie wykorzystywania gipsu również w branży spożywczej. Z uwagi na swoje właściwości chemiczne, stosowany jest jako nawóz w produkcji pieczarek. To właśnie m.in. dzięki gipsowi, Polska jest czołowym ich producentem dostarczając 30% światowej produkcji.

Inne zastosowania gipsu

Każdy z nas na co dzień ma kontakt z papierowymi książkami czy gazetami - do ich produkcji także wykorzystuje się gips. Ponadto gips jest niezastąpiony w architekturze i sztukach pięknych, jako materiał do produkcji elementów ozdobnych, dekoracyjnych oraz rzeźb i płaskorzeźb. Jest materiałem miękkim i łatwym w obróbce, stąd jegopowszechne użycie w stomatologii. Gips jest wykorzystywany przez protetyków do wykonywania wycisków i odlewania modeli uzębienia. To tylko niektóre zastosowania gipsu – jest ich o wiele więcej!